Hakkımızda
İlk Kriminalistik uygulamaları tüm dünya tarihinde olduğu gibi ülkemizde de suçluların tasnifini kolaylaştıran antropometrik çalışmalar ile beraberinde gelişen parmak izlerinin tasniflenmesi ve değerlendirilmesi çalışmalarına dayanmaktadır.
Antropometri sistemi ilk olarak 1899’lu yıllarda İstanbul’da “Zaptiye Nezaretinde” kullanılmaya başlanmıştır. Şehrin asayiş ve güvenliğinden sorumlu olan kadılar, güvenliği sağlamak için ikamet yerinden ayrılan, başka şehirlere gideceklere belge vermekte ve bu belgeleri deftere kaydetmekteydiler. Şehirlerine gelen yabancılardan da bu tür belge istenmekte, deftere kişinin belirgin özellikleri (kör, topal, esmer vb.) yazılmakta, böylece kişinin eşkâli belirlenmekteydi. Dünyada ilk olarak kriminalistik uzmanı Alphonse Bertillon (1853-1914) tarafından geliştirilen ve Antropometri olarak adlandırılan bu alan, bireyler veya gruplar arasında, anatomi, coğrafi bölge ve meslek grupları gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanan farklılıkları ve benzerlikleri saptayarak daha geniş insan kitlesine uygun tasarımlar yapma imkânı sağlayan, basit ama kullanışlı bir ölçüm sistemi üzerine kurulmuştur. Antropometri uygulamalarını kullanılan ilk kriminalistik incelemeler arasında saymak mümkündür.
Aynı yıllarda Viyana Parmak İzi Dairesi’nce kullanılan parmak izleri de değerlendirilmeye başlanmış, ancak 31 Mart Vakası’nda ki ayaklanma ile on senede alınan binlerce parmak izi kaybolmuştur. Daha sonra parmak izlerinin ülkemizde tekrar kullanılışı 1910 yılında Macar asıllı müslüman mülteci Yusuf Cemil Bey’in İstanbul’ da başlattığı çalışmalarla yeniden ivme kazanmış; sonrasında İstanbul’da “Daktiloskopi Dairesi” adında bir birim kurularak bu konudaki çalışmalar sistemli bir şekilde yapılmaya başlanmıştır.
Sonraki yıllarda parmak izi teknikleri polis okullarının müfredatına ilk teknik ders olarak alınmış, Polis Akademisi’nin (önceki ismi ile Polis Enstitüsü) açılmasıyla birlikte öğrencilerin teknik yönden bilgi ve görgüsünün arttırılması amacıyla 1938 yılında küçük çapta bir "Kriminalistik Laboratuvarı" kurulmuş ve günümüzün Kriminal Polis Laboratuvarları’nın temeli atılmıştır.
İlk zamanlarda sayıları az olan öğrencilerle laboratuvar çalışmaları yapılmıştır. Bu uygulamalarda öğretmen ile asistanlar bizzat çalışmış ve öğrenciler uygulamaları izleyebilmiştir. Daha sonraki yıllarda öğrenci sayısının ve ekspertiz iş yoğunluğunun artması nedeniyle, seçilen enstitü mezunu yetenekli öğrencilerin yetiştirilmesi ile meşgul olunmuştur.
II. Dünya Savaşı sırasında, İsviçre’den getirilen uzman Prof.Mösyö Payod, bugünkü anlamda Kriminal Laboratuvarı’nın kurucuları olan Ahmet SÖYLEMEZ, Bahattin KİRMAN, Bedir TANG ve Emin GÜVEN gibi ülkemizin kriminalistik alandaki ilk uzmanlarının yetiştirilmesinde büyük katkılar sağlamışlardır. Almanca’da «Suç» manasına gelen «Kriminal» kelimesi o dönemde Türkçe’ye girmiş ve «Kriminal Polis Laboratuvarı» isminin de temelini oluşturmuştur.
24 Şubat 1942 yılında Ankara’daki Alman büyükelçisi Von Popen’e yapılan suikast girişimi sırasında ele geçen silahın kazınmış olan seri numarası, hidroklorik asit uygulanarak görünür hale getirilmiştir. Bu olay kriminalistik alanında yapılan çalışmaların tanıtılmasını ve yaygınlaşmasını sağlamış, o günden bu yana hızla artan bir tempo ile polis birimlerince ve adli makamlarca talep edilen kriminalistik hizmetler gelişerek devam etmiştir.
08.05.1964 tarih ve 11698 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Polis Kriminalistik Laboratuvarı Teknik Hizmet Yönetmeliği “ ile ekspertiz raporları tanzim edilmeye başlanmış, böylece adli laboratuvar olma özelliği de kazanmıştır. Artan bir ivme ile laboratuvar hizmetlerinin başarılara ulaşması neticesinde; kriminalistik alanda dönemin ihtiyaç ve şartlarına göre hizmet veren, 1962’ den beri kurulu bulunan İstanbul ile 1972’ den beri kurulu bulunan İzmir Laboratuvarları FBI’ dan alınan örnekler doğrultusunda çeşitli cihaz ve aletlerin alımı ile donanımsal ve teknik anlamda takviye edilmiş, ayrıca bazı Laboratuvar çalışanları Amerika Birleşik Devletlerine ihtisasa gönderilerek bilgi ve tecrübelerinin artırılması sağlanmıştır.
Kriminalistik Laboratuvarı için gerekli cihaz ve aletler ile yetişmiş uzman temini neticesinde, balistik ve sahtecilik konuları ile ilgili isabetli ekspertiz raporlarının hazırlanması, Laboratuvarın iş hacmini günden güne artırmış, zamanla yeni ve yetişmiş personel ihtiyacı baş göstermiştir.
Bu nedenle, Kriminalistik Laboratuvarı 1967 yılında, Emniyet Sarayının bir katında bulunan 5.Şube ile birleştirilmiş ve Kriminal Polis Laboratuvarı, Polis Enstitüsünden tamamen ayrılmıştır.
28.11.1974 tarihli onay ile Emniyet Genel Müdürlüğü merkez kuruluş şemasında yer alan, 28.09.1976 tarihli onay ile yeniden düzenlenen ve Asayiş Hizmetleri Daire Başkanlığı’na bağlı bir şube olarak faaliyet gösteren “Laboratuvar ve Tetkiki Hüviyet Şubesi “nin emniyet hizmetleri içerisindeki önemi göz önüne alınarak muhtelif illerde bulunan (İstanbul-İzmir) laboratuvarlara personel araç ve gereç bakımından destek sağlayabilmek, aynı zamanda ilgili birimlerle koordinasyon sağlanarak daha verimli ve etkin bir şekilde hizmet yürütebilmek amacıyla, Genel Müdürlük makamına bağlı olarak 01.03.1977 günlü onay ile “Polis Laboratuvarları Daire Başkanlığı” olarak yeni bir yapıya kavuşturulmuştur.
3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun 21.01.1991 tarih ve 3518 sayılı kanunla değişik 16. maddesine istinaden alınan 29.11.1993 tarihli Bakan olurlarıyla yürürlüğe giren “Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Daire Başkanlığı ve Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlükleri Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği” ile kuruluş, görev ve çalışma esasları düzenlenmiştir. Ayrıca, 9 ocak 1998 tarih ve 23225 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 97-10460 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla 7 kriminal polis laboratuvarının ve uhdelerindeki 7’şer şube müdürlüğünün kuruluşu yapılmış, 20.05.1998 tarihli Bakan onayı ile Kriminal Daire Başkanlığı ve bağlı Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlüklerinin kuruluşu tamamlanmıştır. Artan ihtiyacı karşılamak, daha hızlı ve verimli hizmet verebilmek için dört ilimizde daha bölgesel hizmet vermek üzere Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlükleri kurulmuştur. Laboratuvarlarımız bünyesinde biyoloji, balistik, kimya, belge, iz, ses, görüntü, data ve antropoloji konularında hizmet veren uzmanlık alanları bulunmaktadır.
Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlükleri sırasıyla; 1962 yılında İstanbul (ilk kuruluş) 1972 yılında İzmir, 1979 yılında Adana, 1981 yılında Samsun, 1983 yılında Diyarbakır, 1985 yılında Erzurum, 1997 yılında Bursa, 2001 yılında Antalya, 2003 yılında Kayseri ve 2004 yılında Ankara olmak üzere toplam 10 ilimizde bağlı bölgelerine hizmet vermektedirler.
Olay yeri inceleme hizmetleri; yukarıda da bahsedildiği üzere, 1910 yılında Macar asıllı Müslüman Yusuf CEMİL isimli bir parmak izi uzmanının İstanbul’da başlattığı çalışmalarla hız kazanmış; aynı yıl İstanbul’da “Daktiloskopi Dairesi” adı ile kurulan bir birim olarak bilimsel ve sistematik anlamda faaliyet yürütmeye başlamıştır. Binlerce sanık ve suçlunun parmak izleri alınıp Henry-Galton sistemine göre sınıflandırılmış ve formüle edilerek ilk parmak izi arşiv sisteminin temelleri atılmıştır. Arşivin kurulmasından sonra parmak izi mukayeseleriyle suçlular tespit edilmeye başlanmıştır. 18.01.1918 tarihinde İstanbul Tahtakale’de bir sabuncu mağazasında, Murat isimli bir bekçinin öldürülmesi olayında katilin olay yerinde bulunan bir parmak izinden tespit edilerek yakalanması sağlanmıştır.
Faili meçhul olayların çözülmesine katkısı görülen parmak izi, Meşrutiyetin ilanından sonra açılan Beyrut, Erzurum ve Bağdat illerindeki polis okullarında da okutulmaya başlanmıştır. Cumhuriyet döneminde de parmak izleri kursları devam etmiş ve taşra birimlerinin eğitim ihtiyacı karşılanarak ülke çapında parmak izi büroları açılmaya başlanmıştır. “Fen ve Neşriyat Bürosu” olarak 1930 yılından itibaren faaliyetini sürdüren bu birim Asayiş Şube Müdürlükleri bünyesinde “Teknik Büro Amirliği” olarak hizmet vermekte iken, 1996 yılında “Olay Yeri İnceleme Şube Müdürlüğü” olarak faaliyete geçmiştir. Merkez teşkilatında da Asayiş Daire Başkanlığı bünyesinde faaliyet yürüten Olay Yeri İnceleme Şube Müdürlü’ğü hizmet ettiği alan bakımından Laboratuvar hizmetleri ile paralellik arz etmekte olduğundan, bu iki birimin hizmetlerinin ayrı ayrı yürütülmesinin meydana getirdiği güçlükler Başkanlık makamlarınca değerlendirilmiş ve sonucunda 04.11.2003 tarih ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün onayları ile Olay Yeri İnceleme Şube Müdürlükleri Asayiş Daire Başkanlığı bünyesinden ayrılarak Kriminal Daire Başkanlığı’na bağlanmıştır. O günden bu yana Kriminal Polis Laboratuvarları Daire Başkanlığı çatısı altında hizmet yürütmektedir.
İl ve Merkez birimlerimiz hizmet bölümlerinin çalışma esas ve usullerine ilişkin 01.08.2008 tarihinde yayımlanan “Emniyet Genel Müdürlüğü Olay Yeri İnceleme Birimleri Yönetmeliği” ne göre hizmet vermektedir.
Kuruluşundan itibaren parmak izinin çalışma alanları;
1850-1910 Antropometri ve parmakizi çalışmaları,
1910-1931 İstanbul’da Daktiloskopi Dairesi,
1931-1970 Emniyet Umum(Genel) Müdürlüğüne bağlı 5. Şube,
1970-1980 Emniyet Genel Müdürlüğüne bağlı Polis Laboratuvarları,
1980-2003 E.G.M. Asayiş Daire Başkanlığı,
2003’den bu yana Kriminal Daire Başkanlığı uhdesinde bulunmaktadır.
Bomba İmha ve İnceleme birimi; ilk defa 1976 yılında fiilen faaliyetlerine başlamıştır. 24.10.1979 tarih ve Bakan oluru ile patlayıcı maddelerle ilgili suç delillerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi yönünde, bilimsel ve teknik çalışmaların sağlıklı yürütülmesi ve ilgili birimlerle koordinasyonun sağlanması bakımından Kriminal Daire Başkanlığı bünyesinde “Patlayıcı Maddeler Şube Müdürlüğü“ olarak kurulmuştur. 18.03.2002 tarihinde “Emniyet Genel Müdürlüğü Bomba İmha ve İnceleme Birimleri Kuruluş Görev ve Çalışma Yönetmeliği” nin yürürlüğe girmesi ile Kriminal Daire Başkanlığı bünyesinde” Bomba İmha ve İnceleme Şube Müdürlüğü” adını almıştır. 1999’dan bu yana Gölbaşı yerleşkesinde bulunan eğitim ve hizmet binasında merkez birim olarak hizmetlerine devam etmektedir.
Kriminal Daire Başkanlığı 2002 yılında Avrupa Adli Bilim Enstitüleri Ağı’na (ENFSI) üye olmuştur.
Emniyet Teşkilatı hizmetlerinin daha verimli ve etkin gerçekleştirilmesine yönelik olarak çalışmalar kapsamında, 07/11/2013 tarihli Bakan Onayı ile, Emniyet Genel Müdürlüğü merkez teşkilatında yer alan "Kriminal Polis Laboratuvarları Daire Başkanlığı" ismi "Kriminal Daire Başkanlığı" olarak değiştirilmiştir.
© 2024 T.C. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü